Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh tiền thân là trường Quốc gia Âm nhạc Sài Gòn ra đời năm 1956. Trường có hai ngành đào tạo: ngành Quốc nhạc và ngành nhạc Tây Phương gồm gần 20 chuyên ngành nhạc khí và lý thuyết âm nhạc. Năm 1960, Trường đổi tên thành Trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn; năm 1975 là Trường Quốc gia Âm nhạc Thành phố Hồ Chí Minh và từ năm 1981 đến nay là Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh đào tạo đội ngũ biểu diễn; đội ngũ giảng dạy, lý luận, quản lý và nghiên cứu khoa học âm nhạc; tham gia mọi hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật âm nhạc; góp phần xây dựng và phát triển Văn hóa - Nghệ thuật tại Thành phố Hồ Chí Minh, khu vực phía Nam và cả nước.
Với cơ cấu tổ chức gồm 7 khoa, 4 phòng chức năng và 4 tổ chức trực thuộc, Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh đào tạo và bồi dưỡng cán bộ âm nhạc có trình độ Trung học, Cao đẳng, Đại học và Sau Đại học ở các hệ: chính quy, vừa học vừa làm, chuyên tu, chính quy xa trường; đào tạo cử nhân Sư phạm âm nhạc; đào tạo theo mô hình xã hội hóa (tùy vào nhu cầu và yêu cầu của học viên); thực hiện các hoạt động: sáng tác, biểu diễn, giao lưu quốc tế, nghiên cứu âm nhạc; khảo sát, nghiên cứu và viết các công trình khoa học, đặc biệt là âm nhạc truyền thống vùng Nam Bộ.
Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Độc lập hạng Nhì, Ba; nhiều thế hệ giảng viên đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân, Nhà giáo Ưu tú, Nghệ sỹ Nhân dân, Nghệ sỹ Ưu tú; nhiều Giáo sư của Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh được mời làm giám khảo cho các cuộc thi âm nhạc quốc tế trên thế giới; nhiều giảng viên, học sinh, sinh viên đoạt các giải thưởng cao trong và ngoài nước, qua đó đã tạo uy tín về chất lượng đào tạo nghệ thuật âm nhạc trong cả nước cũng như khu vực và thế giới.
